درمان ناباروری با سلول های بنیادی چگونه است؟! - وبلاگ دانلود شریف

به گزارش وبلاگ دانلود شریف، سلول های بنیادی از طیف وسیعی از بافت ها با قابلیت ها و توان های تمایزی متفاوت قابل استحصال هستند؛ بنابراین به عنوان درمان جایگزین و نسل تازه مطرح می باشند.

درمان بعضی از بیماری های خاص و صعب العلاج با یاری سلول های بنیادی رنگ واقعیت به خود گرفته است که ناباروری نیز از انواع این بیماری ها است.

ناباروری 8 تا 12 درصد از زوج ها در سراسر جهان در سن باروری را تحت تأثیر قرار داده است و در حال حاضر به یک مشکل رایج در جهان تبدیل شده است.

برای درمان ناباروری روش های مختلفی از جمله دارو، تلقیح داخل رحمی و لقاح آزمایشگاهی وجود دارد که هریک مزایا و معایب خود را دارند بعلاوه یکی از نوین ترین و مهم ترین روش های درمان ناباروری استفاده سلول های بنیادی خون قاعدگی است.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلول های بنیادی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در تبادل نظر با ایسنا در رابطه با نقش سلول های بنیادی در درمان ناباروری اظهار کرد: پیش از ورود به مسأله درمان باید به آمار تکان دهنده ناباروری اشاره نمود که فراتر از 20 درصد گزارش شده است بگونه ای که حدود یک پنجم از زوجین از این مسأله رنج می برند.

دکتر مهدی مهدی پور ادامه داد: ناباروری یک ناتوانی پیچیده در سیستم فراوریمثل است و می تواند تحت تاثیر دلایل زنانه و مردانه ایجاد گردد که در این راستا رویکرد های متفاوتی در قالب شیوه نامه های درمانی مانند هورمون درمانی و تکنولوژی های یاری باروری ارائه شده است اگرچه نتایج حاصله همواره رضایت بخش نیستند.

وی اضافه نمود: در حدود سه دهه اخیر استفاده از سلول های بنیادی در پزشکی بازساختی به علت قابلیت های ویژه این سلول ها در ترمیم، بسیار مورد توجه قرار گرفته است که نه تنها سلول های بنیادی بلکه محصولات سلولی نیز مانند پلاسمای غنی از پلاکت (در قالب بخش غنی از پلاکت که از خون تهیه می گردد)، اگزوزوم ها (محصولات ترشح شده به مایعات بدن) اخیراً وارد تحقیقات و مداخلات بالینی شده اند و سلول ها و فرآورده های آن ها می توانند در فرآیند ترمیم شرکت نموده و به بهبودی آسیب های ایجاد شده یاری نمایند.

وی اظهار داشت: سلول های بنیادی توانایی جایگزینی در بافت های هدف را داشته و در صورت تمایز می توانند در انجام فعالیت های مختلف بافتی نقش ویژه ای داشته باشند بعلاوه سلول های بنیادی از طیف وسیعی از بافت ها با قابلیت ها و توان های تمایزی متفاوت قابل استحصال هستند؛ بنابراین به عنوان درمان جایگزین و نسل تازه مطرح می باشند.

مهدی پور یادآور شد: پیش بینی شده است که طی دهه های آینده سلول درمانی یکی از موثرترین روش های درمانی مورد توجه قرار خواهد گرفت و پیشرفت های اخیر در سطح بین المللی حاکی از مهندسی ژنتیکی این سلول ها جهت مقاصد خاص درمانی است.

وی در رابطه با مزیت سلول های بنیادی بدست آمده از خون قاعدگی، بیان نمود: منابع سلولی متعددی برای ترمیم در سیستم فراوری مثلی مطرح هستند و با توجه به اینکه محیط رحم یک محیط بسیار دینامیک است و این بافت در طول دوره قاعدگی به شدت تخریب و سپس سریعاً ترمیم می گردد، نشان دهنده این مهم است که این بافت نسبت به سایر بافت های بدن دارای سلول های بنیادی و پیش ساز بسیار توانمندی است.

وی ادامه داد: در دوران قاعدگی سلول ها از لایه های پایینی دیواره رحم ریزش نموده و در قالب خون قاعدگی دفع می شوند؛ بنابراین خون قاعدگی به عنوان یکی از منابع غنی از سلول های بنیادی مطرح است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز با اشاره به نقش سلول های بنیادی در درمان مسائل ناباروری، تاکید نمود: با توجه به اینکه مکانیسم های مولکولی دخیل در اغلب نارسایی ها مرتبط با ناباروری بطور عمده ناشناخته هستند، ادعای کاربرد این سلول ها برای درمان همه مسائل مرتبط با ناباروری امری غیر معقول بنظر می رسد اگرچه پیشرفت های اخیر، دانش ما را در بکارگیری درمان های بهینه تر مبتنی بر سلول درمانی ارتقاء داده است.

وی در ارتباط با زمان درمان آن نیز یادآور شد: معین زمان درمان بستگی به عوامل متعددی دارد؛ نوع و شدت ضایعه و شیوه نامه درمانی در طول زمان درمان تاثیرگذارند که امروزه دو نوع رویکرد در اثربخشی سلول درمانی مطرح هستند، بخش نخست ترشحات سلول ها پس از جایگزینی در بافت متعاقب درمان بوده و دیگری تمایز سلول ها است که این سلول ها همانطور که از نام آن ها پیدا است، فاقد فعالیت ویژه هستند و در زمان قرار گرفتن در محیط اختصاصی تحت تاثیر فاکتور های محیطی تغییر هویت داده و می توانند خصوصیات سلول ها در بافت های هدف را بدست بیاورند اگرچه اکتساب عملکرد تازه در بافت ها، بر اساس انتخاب نوع سلول برای درمان می تواند متفاوت باشد.

وی در تشریح فرایند انجام مداخلات مبتنی بر سلول درمانی، افزود: سلول های بنیادی از بسیاری از منابع بر حسب شرایط موجود قابل استحصال هستند؛ در مرحله اول جداسازی این سلول ها بر اساس خصوصیات بنیادینگی آن ها است که به وسیله تکنیک های پیشرفته آزمایشگاهی تحت شرایط خاص انجام می گردد و گاهاً خود سلول های بنیادی به صورت عام نیز به تنهایی قابلیت ترمیمی نداشته و علوم مرتبط دیگری نیز مثل بیوتکنولوژی، ژنتیک و مهندسی بافت برای افزایش توان این سلول ها و عملکرد ترمیمی آن ها بکار گرفته می شوند.

مهدی پور اظهار داشت: در ادامه این سلول ها پس از تکثیر، قابل تزریق به بافت هدف را بر اساس شیوه نامه های از پیش تایید شده خواهند داشت و بعد از مداخله معمولا بیماران بطور منظم تحت نظر پزشکان و تیم آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار می گیرند.

وی در مورد اندازه موفقیت آمیز بودن این نوع درمان ها، گفت: یکی از مهم ترین چالش ها در درمان های مبتنی بر سلول، راهنمایی آن ها به سمت راستا صحیح است اگرچه عوامل محیطی و ترشحی موجود در بافت در این فرآیند تاثیر مثبتی دارند، اما امر پیوند سلولی کارآیی صددرصد نداشته و بسیاری از سلول ها طی آن از بین می فرایند البته از دید ترمیم بافت و کاهش آثار پاتوژیک می تواند مورد توجه قرار گیرد.

وی متذکر شد: نکته دیگر استفاده از سلول های شخصی در این درمان ها است که در آن، اندازه خطر و ایجاد بافت های نابجا بسیار پایین است البته مطالعات گسترده آینده باید نحوه اثربخشی این درمان ها را توجیه و توصیف کند.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلول های بنیادی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در ادامه بیان نمود: با توجه به نوپا بودن این روش های نوین درمانی، آمار دقیقی از آن در دست نیست، اما طی سال های اخیر در کشور کارآزمایی های بالینی متعددی مرتبط با سلول درمانی در نارسایی های فراوری مثلی ثبت و به انجام رسیده و نتایج نسبتاً مطلوبی نیز بدست آمده است.

وی در تشریح شرایط کشور ما در این زمینه، یادآور شد: طی سال های اخیر مطالعات گسترده ای در زمینه سلول های بنیادی در کشور صورت گرفته و ایران در جایگاه بسیار مناسبی در سطح بین المللی در این زمینه قرار گرفته است که پتانسیل های موجود در محققان توانمند داخلی توانسته است با انجام تحقیقات مرز دانش فاصله علمی موجود خود را با سایر کشور های پیشرو در زمینه سلول های بنیادی، به صورت معنی داری کاهش دهد.

وی ادامه داد: در شمالغرب کشور نیز دانشگاه علوم پزشکی تبریز به سبب وجود مرکز تحقیقات سلول های بنیادی بعلاوه رشته های مرتبط، چون بیولوژی فراوری مثل و علوم سلولی و کاربردی، به عنوان دانشگاهی پیشرو و شناخته شده در سطح ملی، عزمی جدی در ترجمان دانش کسب شده داشته و قدم های مثبتی نیز در این زمینه برداشته است و نتایج مثبت حاصله از مطالعات پیش بالینی خود را در معتبرترین نشریات بین المللی به چاپ رسانده است.

مهدی پور بعلاوه گفت: اکنون توانمندی لازم جهت بکارگیری طیف وسیعی از سلول های بنیادی مستخرج از مغز استخوان، چربی و خون قاعدگی بعلاوه فرآورده های سلولی شامل پلاسمای غنی از پلاکت و اگزوزوم ها در درمان نارسایی فراوریمثلی زنانه و مردانه وجود دارد.

وی اظهار کرد: از چالش های موجود، موارد مرتبط با تکنولوژی های مرتبط با فرآوری سلولی و اتاق های تمیز است؛ در زمینه تاسیس اتاق های تمیز و آزمایشگاه های مجهز همتی بزرگ صورت گرفته و این امر در دانشگاه علوم پزشکی تبریز و مرکز جامع سلول های بنیادی پزشکی بازساختی با بهره گیری از نیروی متخصص بزودی محقق خواهد شد.

وی در خاتمه تاکید نمود: لزوم توجه به وضع قوانین استحصال و استفاده از سلول های بنیادی بر اساس شیوه نامه های GMP بسیار ضروری به نظر می رسد البته این امر یک چالش بین المللی است و قوانین موجود باید بسته به شرایط ژنتیکی، جغرافیایی، نوع سلول ها، روش های جداسازی و فرآوری، پیوند آنها، دز های مورد استفاده و مباحث اخلاقی مرتبط به وسیله خبرگان این علم تدوین شوند.